Gnomonik z Jędrzejowa.

 W PAN Archiwum w Warszawie w spuściźnie Aleksandra Gieysztora znajduje się bogata korespondencja wpływająca od Tadeusza Przypkowskiego (1905–1977), historyka sztuki i nauki, bibliofila, grafika, kolekcjonera, fotografika. W związku ze zbliżającą się zmianą czasu z zimowego na letni warto przypomnieć jego postać, ponieważ był też jednym z najwybitniejszych światowych gnomoników czyli znawców zegarów słonecznych.

Jego dziełem były niemal wszystkie współcześnie wykonane lub zrekonstruowane zegary słoneczne w Polsce, m. in. zegar na Kościele Mariackim w Krakowie, na Ratuszu w Sandomierzu, przed Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie. Także zagranicą – między innymi w Nicei, Paryżu, Rzymie, na Obserwatorium Astronomicznym w Greenwich.
Pasję do gnomoniki przejął po ojcu Feliksie (1872–1951), jędrzejowskim lekarzu, astronomie samouku, który samodzielnie konstruował zegary słoneczne, a także je gromadził razem ze związanymi z nimi materiałami, głównie literaturą. Tadeusz rozbudował kolekcję w oparciu o między innymi eksponaty skupowane podczas zagranicznych podróży, które były dla niego specjalnie rezerwowane w tamtejszych antykwariatach.
Kolekcja Przypkowskich została w 1962 roku przekazana państwu. W ten sposób powstało w Jędrzejowie Państwowe Muzeum im. Przypkowskich, gromadzące zegary słoneczne używane od XV w. do czasów najnowszych. Jest to trzeci taki zbiór w świecie pod względem liczebności i wartości eksponatów po kolekcjach w Chicago i w Oksfordzie.
Korespondencja z lat 1942–1979 dotyczy współpracy naukowej, wydawniczej, wymiany spostrzeżeń heraldycznych, zawiera podziękowania za dary przekazane do Muzeum Przypkowskich w Jędrzejowie. Wśród niej można odnaleźć materiały ikonograficzne dotyczące zegarów słonecznych w postaci fotografii.

Opracowała: K.Słojkowska