Czcionka: A- A A+

Polscy badacze Syberii

„Nauka jest takim ogólnoludzkim celem, wobec którego nie tylko ambicje osobiste, ale i narodowościowe powinny zniknąć”1.
                                                                       (P.P. Siemionow-Tian-Szanski)

Dwujęzyczna polsko-rosyjska wystawa historyczna Polscy badacze Syberii, wpisująca się w cykl imprez związanych z Dniami Nauki Polskiej w Federacji Rosyjskiej, to kolejne wspólne przedsięwzięcie Archiwum Polskiej i Rosyjskiej Akademii Nauk; poprzednie (2004 rok), związane z Dniami Nauki Rosyjskiej w Polsce, dotyczyło historii polsko-rosyjskich kontaktów naukowych i zaowocowało wspólną ekspozycją i towarzyszącym jej wspólnie opracowanym katalogiem.

Uroczyste otwarcie wystawy poświęconej polskim sybirakom, w którym uczestniczyli przedstawiciele świata nauki Polski i Rosji: prezes Polskiej Akademii Nauk profesor Michał Kleiber, prezes Rosyjskiej Akademii Nauk profesor Jurij S. Osipow, wiceprezesi, profesorowie wyższych uczelni, ambasador RP w Rosji i wielu zainteresowanych gości, miało miejsce w Prezydium Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie 13 października 2008 roku. Wystawa wzbudziła duże zainteresowanie profesora Osipowa, który opowiedział scenarzystom o swoich polskich korzeniach — jego dziadek był Polakiem, uczestnikiem powstania styczniowego zesłanym do Tomska. Dużo ciepłych słów pod adresem pomysłodawców, organizatorów i twórców ekspozycji powiedział wiceprezes Polskiej Akademii Nauk profesor Wojciech J. Stec. Pan profesor Stec pochwalił ekspozycję za ogromne bogactwo treści, efektowne wykonanie, a przede wszystkim za nowatorskie i inne niż dotychczas ujęcie tematu — sybiracy zostali tu bowiem zaprezentowali jako genialni badacze i cywilizatorzy nieznanej krainy, a nie jako nieszczęśliwi męczennicy wygnani na tę nieludzką ziemię. Zdaniem pana profesora wystawa powinna zostać pokazana szerokim kręgom w Polsce, w tym parlamentarzystom i oczywiście młodzieży.

Polska część ekspozycji składa się z dwudziestu jeden komputerowo opracowanych plansz o wymiarach 1x2 m, zaś w części rosyjskiej zaprezentowano w 14 gablotach oryginalne unikatowe eksponaty przechowywane w Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk oraz w Państwowym Archiwum Federacji Rosyjskiej. Wystawa Polscy badacze Syberii, przygotowana przez scenarzystów z Archiwum Polskiej Akademii Nauk i jego stałych współpracowników (Joanna Arvaniti, Hanna Krajewska, Izabela Kwiatkowska, Dariusz Kwiatkowski, Dorota Pietrzkiewicz, Tomasz Rudzki, Małgorzata Sobieszczak-Marciniak, Ewelina Wajs-Baryła) oraz z Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk i Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej (W.J. Afiani, E.A. Czirkowa, T.G. Krasnowa, L.W. Kriaczkowa, A.A. Litwin, N.W. Litwina, S.W. Mironienko, N.M. Osipowa, L.I. Pancyriewa, I.N. Zasypkina), prezentuje biogramy dwudziestu sześciu Polaków w różny sposób związanych z Syberią (Adam Dłużyk Kamieński, Ludwik Bończa Sienicki, Józef Kopeć, Faustyn Ciecierski, Jan Czeczot, Józef Kowalewski, Tomasz Zan, Aleksander Czekanowski, Jan Czerski, Benedykt Dybowski, Wiktor Godlewski, Władysław Taczanowski, Roman Szwoynicki, Adam Szymański, Wacław Sieroszewski, Edward Piekarski, Bronisław Piłsudski, Leon Barszczewski, Leonard Jaczewski, Karol Bohdanowicz, Ferdynand Karo, Stanisław Zaleski, Julian Talko-Hryncewicz, Konstanty Wołłosowicz, Józef Morozewicz, Kazimierz Grochowski) oraz ich unikatowe i rzadko dotychczas upowszechniane fotografie, dokumenty, mapy, medale, monety, obrazy i wydawnictwa. Eksponaty udostępnione zostały polskim scenarzystom przez różne placówki naukowe w kraju i za granicą. Wymienić tu należy: Archiwum i Bibliotekę Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Archiwum Dokumentacji Mechanicznej (obecna nazwa Narodowe Archiwum Cyfrowe), Archiwum Nauki Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Bibliotekę Litewskiej Akademii Nauk, Bibliotekę Naukową Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk, Bibliotekę Uniwersytetu Wileńskiego, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk, Pocztę Polską; część dokumentów pochodzi z prywatnych kolekcji profesora Antoniego Kuczyńskiego i prawnuka jednego z bohaterów ekspozycji Leona Barszczewskiego — Igora Strojeckiego. Opiekunem naukowym wystawy oraz recenzentem tekstów był profesor Zbigniew Wójcik, od wielu lat zajmujący się problematyką syberyjską, w szczególności wkładem Polaków w poznanie i opisanie Sybiru, kuratorem ekspozycji zaś pracownik Archiwum Polskiej Akademii Nauk dr Joanna Arvaniti. Fotografie dokumentów opracował i przygotował do wystawy Paweł Ciepielewski i pracownik Archiwum PAN Jan Fronczak. Autorką ciekawego projektu graficznego ekspozycji była Ewelina Wajs-Baryła. Uroku każdej planszy dodają umieszczone u dołu fotografie, prezentujące bajecznie piękne krajobrazy Syberii; zdjęć użyczyli autorom pokazu dwaj młodzi geografowie i podróżnicy Paweł Błaszak i Krystian Pietruszka.

Syberia nazywana jest przez niektórych uczonych przybraną ojczyzną Polaków, a to za sprawą tych naszych rodaków, którzy zapisali się na kartach historii jako jej niestrudzeni badacze, odkrywcy wielu jej tajemnic czy piewcy jej niezwykłego piękna. Profesor Zbigniew Wójcik, wybitny znawca problematyki syberyjskiej, powiedział: „W odniesieniu do [...] badaczy Rosji [...] możemy przecież stwierdzić, iż właśnie w warunkach wygnania zdołali oni wydać najważniejsze owoce swej pracy. To właśnie tam wykazali się ogromną siłą woli, dzięki której — niemal jako samoucy — w ciężkich warunkach materialnych doszli do nienotowanych w skali światowej osiągnięć badawczych. Czym byliby, gdyby pozostali w kraju? Zan może pisałby mierne wiersze, Czerski byłby dobrym gospodarzem, jakich wielu, a Czekanowski co najwyżej wykładowcą w jakimś podrzędnym uniwersytecie lub nauczycielem w szkole średniej. Syberia była dla nich — i w ogóle dla zdolniejszych przyrodników — nie tylko miejscem katorgi i zesłania, ale także terenem o fascynującej przyrodzie. Dzięki hartowi i ogromnemu zaangażowaniu się w pracy dla nieznanego regionu mogli w sposób maksymalny i w stosunkowo krótkim czasie dokonać odkryć na nienotowaną dotąd skalę. Czy można się dziwić, że po zwolnieniu z zesłania wracali (lub chcieli wracać) właśnie tam, by kontynuować rozpoczęte badania”2. Spośród wielu Polaków, którzy powędrowali do bezkresnej krainy wiecznych śniegów za karę — etapami, w kajdanach i łańcuchach — lub też z własnej woli i chęci, autorzy scenariusza wystawy wybrali postaci, które ich zdaniem wyróżniają się doniosłością swoich dokonań na Syberii oraz szczególnym zaangażowaniem i poświęceniem się bez reszty sprawie zbadania i opisania tej tajemniczej i nieznanej wówczas ziemi. Scenarzyści starali się też wyeksponować na wystawie osiągnięcia tych polskich badaczy, których zasługi dla ich przybranej ojczyzny nie były dotąd zbyt często upowszechniane. Na wybór bohaterów pokazu miała oczywiście również wpływ ilość zachowanych materiałów i pamiątek po sybirakach oraz dostępność do tych fascynujących dokumentów. Zamiarem autorów scenariusza było nie tylko wyeksponowanie wybitnych osiągnięć i sukcesów Polaków na Syberii, lecz także, dzięki zaprezentowaniu ich oryginalnych rodzinnych fotografii, osobistych dokumentów, prywatnej i urzędowej korespondencji, notatek, map, pamiątek czy rękopisów prac naukowych, przybliżenie zwiedzającym tych ciekawych postaci, przypomnienie ich burzliwych losów zarówno przed wyruszeniem na Syberię, jak i po ewentualnym powrocie do kraju.

Problematyka syberyjska zawsze budzi emocje i porusza serca Polaków. Wystawa Polscy badacze Syberii, na której celowo pominięte zostały wątki patriotyczne i martyrologiczne, prezentuje odkrycia i osiągnięcia naszych rodaków w dalekiej Azji w różnych dziedzinach nauki, kultury i sztuki (antropologia, balneologia, chemia, etnografia, etnologia, farmaceutyka, fotografia, geografia, geologia, glacjologia, górnictwo, językoznawstwo, kartografia, literatura, malarstwo, medycyna, mineralogia, paleontologia, publicystyka i socjologia). Scenarzyści mieli nadzieję, że zaprezentowane na wystawie Polscy badacze Syberii unikatowe materiały dostarczą zwiedzającym nie tylko ciekawych informacji, lecz także wielu niezapomnianych wrażeń i szczerych wzruszeń. I rzeczywiście, moskiewski pokaz dokumentów ilustrujących dokonania naszych rodaków na Syberii wzbudził ogromne zainteresowanie zarówno Polaków, jak i Rosjan.

Po zaprezentowaniu w Moskwie ekspozycja Polscy badacze Syberii została pokazana w czasie jubileuszowych uroczystości związanych ze 150. rocznicą urodzin dwóch wielkich badaczy Syberii, a w szczególności Jakucji, Wacława Sieroszewskiego i Edwarda Piekarskiego, które odbyły się w Jakucku 3–7 listopada 2008 roku pod patronatem Polonii Republiki Sacha. W programie uroczystości była międzynarodowa sesja naukowa, spotkania z władzami Republiki Jakuckiej, miasta Jakucka i Polonią Republiki Sacha, zapalenie zniczy przy pomniku polskich zesłańców oraz wyjazd do miejsc upamiętniających pobyt Polaków w Jakucji. Wystawa pokazana została w parafii katolickiej w Jakucku oraz w Instytucie Badań Humanistycznych i Problemów Nielicznych Narodów Północy Oddziału Syberyjskiego RAN. Plansze wystawowe do dziś zdobią salę Jakuckiego Państwowego Muzeum Historii i Kultury Narodów Północy im. J.M. Jarosławskiego. Natomiast 19 listopada 2008 roku w historycznym gmachu Obwodowego Muzeum Krajoznawczego w Irkucku miało miejsce uroczyste otwarcie tejże ekspozycji, w czasie którego wręczono Karty Polaka najbardziej zasłużonym mieszkańcom tego pięknego i bardzo związanego z Polską miasta. Zaprezentowana w Irkucku wystawa Polscy badacze Syberii towarzyszyła międzynarodowej konferencji naukowej pod patronatem Aleksandra N. Antipowa — członka korespondenta Rosyjskiej Akademii Nauk, dyrektora Instytutu Geografii Syberyjskiego Oddziału RAN i przewodniczącego Irkuckiego Oddziału Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, Jerzego Bahra — ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Federacji Rosyjskiej, Aleksandra I. Smirnowa — rektora Państwowego Uniwersytetu w Irkucku, zorganizowanej w Bibliotece Naukowej tejże uczelni.

W skład Komitetu Organizacyjnego wystawy i konferencji weszli: Ludmiła M. Koleśnik — dyrektor Obwodowego Muzeum Krajoznawczego w Irkucku, Piotr Marciniak — konsul generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Irkucku, profesor Bolesław S. Szostakowicz — przewodniczący Historycznej Komisji Kongresu Polaków w Rosji, profesor Mariusz Wołos — dyrektor Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Moskwie. Na konferencji wygłosili referaty przedstawiciele placówek naukowych Irkucka, Moskwy, Omska, Ułan Ude i Warszawy. Jednym z najciekawszych i najbardziej oryginalnych wystąpień był poświęcony Benedyktowi Dybowskiemu referat Siergieja W. Snopkowa — nauczyciela geografii w średniej szkole w Kułtuku, w wiosce, w której w latach 1868–1877 przebywał na zesłaniu badacz i odkrywca fauny świętego morza Buriatów — Bajkału — Benedykt Dybowski. Referaty wygłosiły również: dr Hanna Krajewska (Tematyka syberyjska w zbiorach Archiwum PAN. Komisja Syberyjska) oraz dr Joanna Arvaniti (Syberia — przybrana ojczyzna Polaków). Międzynarodowa konferencja naukowa (dodam, że odbywała się w języku rosyjskim) oraz towarzysząca jej ekspozycja Polscy badacze Syberii były niezwykle ważnym wydarzeniem w życiu miasta i całego regionu. Referat przedstawiciela Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Moskwie mgra Piotra Głuszkowskiego Współczesne polskie badania przeszłości Syberii wywołał dyskusję zakończoną uchwaleniem zaproponowanej przez profesora Bolesława S. Szostakowicza rezolucji dotyczącej sporządzenia wspólnej polsko-rosyjskiej bibliografii w zakresie badań Syberii. Obydwie imprezy uświetnili swoją obecnością: konsul generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Irkucku Piotr Marciniak, przewodniczący polonijnej organizacji Polska Autonomia Kulturalna „Ogniwo” profesor Eugeniusz Wrzaszcz i reprezentujący polski Kościół w Irkucku ksiądz Stanisław Jarosiewicz, który z ambony poinformował o wspólnym przedsięwzięciu Archiwum Polskiej i Rosyjskiej Akademii Nauk i zachęcił wiernych do udziału w otwarciu ekspozycji oraz w międzynarodowej sesji naukowej poświęconej polskim sybirakom. Uroczystości przyciągnęły również media — miejscowe gazety, radio i telewizję — oraz licznych mieszkańców Irkucka, z których wielu ma polskie korzenie i którzy wyrażali organizatorom swoją głęboką wdzięczność za zainteresowanie bliską ich sercom problematyką syberyjską, a przede wszystkim za ciepły i serdeczny stosunek twórców i organizatorów przedsięwzięcia do polskich sybiraków.

W grudniu 2008 oraz w pierwszych miesiącach 2009 roku prezentacja wystawy przewidziana jest w innych miastach dalekiej Azji. Warto w tym miejscu dodać, że każda tablica ma własny stelaż i odrębne, wygodne do przewożenia opakowanie, co znacznie ułatwia transport. Ekspozycję obejrzeli już mieszkańcy Jenisiejska. Wystawa była tam prezentowana od 28 grudnia 2008 do 30 stycznia 2009 roku w Miejskiej Galerii Wystawienniczej. Ekspozycję otworzyła Anna Aleksandrowna, dyrektor Miejskiej Galerii Wystawienniczej w Jenisiejsku, i Dariusz Klechowski, wykładowca języka polskiego na Syberyjskim Uniwersytecie Federalnym. W spotkaniu uczestniczyło około 60 osób, a wśród gości byli studenci polonistyki z Krasnojarska i Irkucka, wykładowcy wyższych uczelni w Nowosybirsku i Ułan Ude oraz członkowie organizacji polonijnych z Jenisiejska i Lesosybirska. Działacze Polonii otrzymali w prezencie od generalnego konsula Rzeczypospolitej Polskiej w Irkucku Piotra Marciniaka książki z dziedziny polskiej historii i literatury.

Następnie plansze poświęcone polskim sybirakom zostały przetransportowane do Krasnojarska. Otwarcie ekspozycji miało tam miejsce 13 lutego 2009 roku o godz. 1700 w Krasnojarskim Centrum Muzealnym. Wystawę otworzył niezwykle aktywny, ceniony i lubiany zarówno przez Polaków mieszkających na Syberii, jak i przez Rosjan konsul Piotr Marciniak i dyrektor krasnojarskiego muzeum Michaił Pawłowicz Szubski. Podczas uroczystości głos zabrali również: Walentyna Bondariewa — zastępca dyrektora do spraw naukowych wzmiankowanego muzeum, Julia Skidan — prezes krasnojarskiej organizacji polonijnej, Władimir Dacyszyn — profesor historii Syberyjskiego Uniwersytetu Federalnego, Dariusz Klechowski — lektor języka polskiego na tejże uczelni. Mimo bardzo silnego mrozu (około 40 stopni) na ceremonię przybyło ponad 50 osób — wśród zwiedzających byli oczywiście wykładowcy i studenci Syberyjskiego Uniwersytetu Federalnego, działacze polonijni z Krasnojarska i Żeleznogorska, księża i wierni z miejscowej parafii katolickiej. Wystawa była udostępniona zwiedzającym do 10 marca 2009 roku. Potem ekspozycja będzie prawdopodobnie pokazywana w obwodowych muzeach krajoznawczych w małych miejscowościach Kraju Krasnojarskiego.

Od 24 kwietnia do 25 maja bieżącego roku plansze wystawowe były eksponowane w Muzeum Historii Buriacji w Ułan Ude. Uroczystość otwarcia ekspozycji zorganizowała Autonomia Polaków w Ułan Ude „Nadzieja”. W imprezie uczestniczyli: konsul generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Irkucku Piotr Marciniak, wicekonsul Cezary Zawadzki, minister kultury Buriacji Timur Cylikow, zastępca prezesa Komitetu Stosunków Narodowościowych i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich Administracji Prezydenta i Rządu Republiki Buriacja Dorzhi Badmacyrenow. W czasie uroczystości doktor Piotr Marciniak wręczył prezesowi honorowemu „Nadziei” Wacławowi Sokołowskiemu Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej. Od 12 września plansze poświęcone polskim sybirakom zdobią salę Obwodowego Muzeum Krajoznawczego imienia W. Obruczewa w Kichacie, gdzie pozostaną aż do 28 grudnia 2009 roku.

Ekspozycja w tym mieście wpisała się w cykl imprez związanych ze 180. rocznicą urodzin Aleksandra Despoty Zenowicza, naczelnika Kiachty i gubernatora Tobolska, przyjaciela i pomocnika polskich zesłańców. Na pokaz czekają już mieszkańcy Czyty i Omska.

21 maja ekspozycja została zaprezentowana podczas Zgromadzenia Ogólnego Polskiej Akademii Nauk, w którym wziął udział prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński, marszałek Sejmu RP Bronisław Komorowski oraz marszałek Senatu RP Bogdan Borusewicz, prezes Polskiej Akademii Nauk profesor Michał Kleiber, wiceprezes PAN profesor Karol Modzelewski.
Następnie, 23 października 2009 roku, wystawa zaprezentowana została w Polscew siedzibie Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i Polskiej Akademii Nauk — w Pałacu Staszica w Warszawie. Warszawskiej odsłonie syberyjskiej ekspozycji towarzyszyły różne atrakcje. W programie uroczystości był koncert pieśni polskich i rosyjskich w wykonaniu chóru „Imprevisti”, odśpiewanych a cappella na tle slajdów przedstawiających przepiękne syberyjskie krajobrazy i święte morze Buriatów Bajkał, występ Kunnej Takasajewoj — artystki z Jakucji w barwnym stroju narodowym, grającej na drumli egzotyczną muzykę jakucką, oraz prezentacja legendy o nieposłusznej córce Bajkału Angarze. Goście mieli niepowtarzalną okazję obejrzenia wystawy portretów polskich sybiraków, namalowanych przez jakucką malarkę, absolwentkę Akademii Sztuk Pięknych im. W.I. Surikowa w Moskwie Paulinę Kopestyńską, oraz pokazu fotografii przedstawiających współczesne wizerunki urokliwych syberyjskich miast, bezkresne ośnieżone syberyjskie pejzaże i ukochany przez Benedykta Dybowskiego magiczny, tajemniczy, wszechpotężny Bajkał. Uroczystość zakończyła się degustacją oryginalnych syberyjskich przysmaków.

7 kwietnia wystawa Polscy badacze Syberii zaprezentowana została w Rosyjskim Centrum Nauki i Kultury w Gdańsku, a towarzyszyły jej obrady przy okrągłym stole na temat losów Polaków w Rosji. Warszawiacy natomiast mogli zapoznać się z wielkimi dokonaniami naszych rodaków w przybranej ojczyźnie, przedstawionymi na planszach wystawowych, 15 maja podczas Nocy Muzeów w Pałacu Staszica. Tymczasem drugi egzemplarz syberyjskiej ekspozycji dotarł do dalekiego Nowosybirska, gdzie 25 maja w Muzeum Krajoznawczym odbyło się jej uroczyste otwarcie z udziałem zastępcy ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Moskwie Piotra Marciniaka i innych przedstawicieli naszej placówki dyplomatycznej, reprezentantów polskich i rosyjskich wyższych uczelni, władz miasta oraz nowosybirskich organizacji polonijnych i kulturalnych.

Pokazowi towarzyszą dwie dwujęzyczne okolicznościowe publikacje. Jedna z nich to wydane przez Archiwum Polskiej Akademii Nauk biogramy bohaterów ekspozycji (redakcja naukowa dr Joanna Arvaniti; recenzja profesor Zbigniew Wójcik; przygotowanie fotografii Jan Fronczak, Maria Kaliszczuk-Donaj, Krzysztof Rossa; projekt graficzny broszurki i okładki Maria Kaliszczuk-Donaj, teksty: Joanna Arvaniti, Hanna Krajewska, Izabela Kwiatkowska, Dariusz Kwiatkowski, Dorota Pietrzkiewicz, Tomasz Rudzki, Małgorzata Sobieszczak-Marciniak, Ewelina Wajs-Baryła), druga zaś to katalog wystawy opublikowany przez Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk (redaktor prowadzący W.J. Afiani; twórcy N.W. Litwina, N.M. Osipowa), zawierający wystąpienia prezesów obydwu akademii — profesora dra hab. Michała Kleibera i akademika Jurija Osipowa, a także pani dyrektor Archiwum Polskiej Akademii Nauk dr Hanny Krajewskiej; katalog mieści również obszerne referaty scenarzystów rosyjskiej części ekspozycji (dyrektora Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk dra W.J. Afianiego i dyrektora Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej dra hab. S.W. Mironienki), a także części polskiej (dr Joanny Arvaniti i mgr Doroty Pietrzkiewicz). Obydwa wydawnictwa wzbogacone są reprodukcjami najciekawszych zaprezentowanych na wystawie eksponatów — w katalogu wystawy wykorzystane zostały m.in. piękne fotografie Bajkału, które wykonała Natalia W. Litwina z Archiwum RAN. Wszystkie zamieszczone w publikacjach teksty zostały z wielką swadą przetłumaczone na obydwa języki przez Helenę Szymańską z Moskwy. Wkrótce wydane zostaną przez Stację Naukową Polskiej Akademii Nauk w Moskwie materiały pokonferencyjne zawierające bogato ilustrowane teksty referatów wygłoszonych w czasie międzynarodowej konferencji w Irkucku Polacy — badacze Syberii.W związku z dużym zainteresowaniem problematyką syberyjską zamierzamy najbliższy numer „Biuletynu Archiwum Polskiej Akademii Nauk” poświęcić temu tematowi i opublikować przechowywane w naszej instytucji inwentarze archiwalne wybitnych znawców Sybiru — zoologa i lekarza Benedykta Dybowskiego oraz geologa, inżyniera, górnika, poszukiwacza złóż surowców naturalnych na Syberii Karola Nereusza Bogdanowicza, a także glacjologa i podróżnika Leona Barszczewskiego, który utrwalił na fotografiach piękno azjatyckiej ziemi. W 50. numerze naszego rocznika chcemy zamieścić również kilka niezwykle interesujących referatów o tematyce syberyjskiej, między innymi wykład dra Michała Pędrackiego z Instytutu Historii Nauki PAN, poświęcony wierzeniom religijnym ludów Syberii, a także artykuł dr Oksany N. Polianskiej, docenta na Katedrze Historii Powszechnej Państwowego Uniwersytetu Buriackiego w Ułan Ude, i Mikołaja D. Griebienszczikowa, członka Polskiego Towarzystwa w Ulan Ude «???????». Wymienieni powyżej autorzy zaprezentują nieznane losy polskiego wygnańca postyczniowego, lekarza Celestyna Ciechanowskiego. Doc. Swietłana A. Mulina, wybitny historyk z Państwowego Uniwersytetu Rolniczego w Omsku, zapozna polskich czytelników z wynikami swoich badań dotyczących polskich sybiraków, a mgr Piotr Głuszkowski, przedstawiciel Stacji Naukowej PAN w Moskwie, poświęci swoje wystąpienie wspomnianej już rezolucji prof. Szostakowicza z Irkucka dotyczącej polsko-rosyjskiej bibliografii z zakresu tematyki syberyjskiej. Polscy sybiracy, dzięki swojej nieskazitelnej postawie moralnej i niezwykłym dokonaniom w dalekiej Azji, zasłużyli sobie przecież na miejsce w sercach i pamięci przyszłych pokoleń rodaków.

1. Historia kontaktów polsko-rosyjskich w dziedzinie etnografii, pod red. Józefa Banicza, Antoniego Kuczyńskiego, Wrocław 1973, s. 162.
2. Wójcik Z., Aleksander Piotr Czekanowski. Szkice o ludziach, nauce i przygodzie na Syberii, Lublin 1982, s. 13.

ppt pobierz   Prezentacja Polscy badacze na Syberii

Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie

ul. Nowy Świat 72 

00-330 Warszawa

kwerenda@archiwum.pan.pl

tel./fax +48 22 657 27 88

tel. +48 22 657 28 92

Pracownia Naukowa

czynna od poniedziałku do piątku 

od 9.00 do 15.30

fb