Logo

W służbie harcerstwa i nauki

Wystawa W służbie harcerstwa i nauki. Aleksander Kamiński „Kamyk” i pionierzy polskiego skautingu jest efektem współpracy PAN Archiwum w Warszawie i Muzeum Harcerstwa w Warszawie, w których zbiorach znajduje się spuścizna pozostała po druhu Aleksandrze Kamińskim „Kamyku”.

Główny bohater ekspozycji został przedstawiony w powiązaniu z harcerskimi fundamentami, czyli przyrzeczeniem i prawem harcerskim, oraz z innymi pionierami polskiego harcerstwa. Wydaje się, że postaci harcerza nie sposób przedstawiać w oderwaniu od ideologii i ruchu harcerskiego. Stąd tekst Przyrzeczenia harcerskiego, od którego rozpoczęła się harcerska droga Aleksandra Kamińskiego, umieszczono na planszy tytułowej otwierającej wystawę.

Z kolei następnym dziesięciu planszom odpowiadają punkty prawa harcerskiego, do których nawiązują wybrane materiały archiwalne w postaci dokumentów aktowych i fotografii. Ich zadaniem jest zaprezentowanie dziejów polskiego skautingu do 1945 roku — a w jego tle osoby druha „Kamyka”, który sam był jego częścią. Na planszach występują postacie symbole, takie jak Olga i Andrzej Małkowscy, Tadeusz Strumiłło czy Jerzy Braun, ale także mniej znani jako harcerze a bardziej jako uczeni: historyk sztuki Juliusz Starzyński czy biochemik Tadeusz Wacław Korzybski, który wyodrębnił pierwszy polski preparat penicyliny. Przedstawione dokumenty przywołują pamięć „obrońców naszych polskich granic” — bohaterskich Lwowskich Orląt i młodych żołnierzy Szarych Szeregów. Możemy zobaczyć, jak nasi harcerze stawali się częścią międzynarodowej wspólnoty harcerskiej, uczestnicząc w zlotach skautowych. Na wystawie znalazły się także materiały ukazujące lwowskie początki polskiego skautingu. Kwerenda archiwalna, ale także zupełnie nieoczekiwane i przypadkowe odkrycia pozwoliły wyłuskać prawdziwe harcerskie „perełki”. Unikatowa jest książka służbowa ZHP druha Juliusza Starzyńskiego, którą otrzymał jako harcerz 10. Lwowskiej Drużyny Harcerskiej w 1920 roku. Dużą wartość dokumentacyjną mają fotografie 1. Mławskiej Drużyny Harcerzy im. Księcia Józefa Poniatowskiego, która była najstarszą drużyną harcerzy w Chorągwi Mazowieckiej.

Materiały archiwalne prezentujące innych pionierów polskiego harcerstwa i jego historię pochodzą ze zbiorów PAN Archiwum w Warszawie. Są one częścią dwunastu spuścizn archiwalnych pozostałych po ludziach świata nauki i kultury. Spośród nich na pierwszym miejscu należy wymienić materiały Tadeusza Strumiłły, harcerskiego działacza, ale także doktora filozofii i pedagoga. Równie cenne, bo zawierające dokumentację ikonograficzną w postaci fotografii, dyplomów, znaczków cegiełek i afiszu, okazały się spuścizny Juliusza Starzyńskiego, Tadeusza Wacława Korzybskiego, Hanny Braun-Domańskiej, Józefa Hełczyńskiego i Mieczysława Orłowicza. Zaprezentowane dzieje polskiego skautingu dopełniają fotografie ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Oczywiście na planszach odwołujących się do prawa harcerskiego nie mogło zabraknąć materiałów Aleksandra Kamińskiego. Jego postać pojawia się na fotografiach użyczonych dzięki uprzejmości Niezależnego Wydawnictwa Harcerskiego. Widzimy na nich druha „Kamyka” jako harcerza 1. Humańskiej Drużyny Harcerskiej, 3. Pruszkowskiej Drużyny Harcerskiej czy jako komendanta Szkoły Instruktorów Zuchowych w Nierodzimiu na Śląsku Cieszyńskim. Wyłącznie Aleksandrowi Kamińskiemu zostały poświęcone cztery kolejne plansze wystawy. Spośród nich dwie mają charakter biograficzny, a dwie następne ukazują go jako wychowawcę, pedagoga i historyka. Tutaj podstawą archiwalną jest spuścizna pozostała po Aleksandrze Kamińskim, której część biograficzna i dotycząca działalności harcerskiej znajduje się w Muzeum Harcerstwa w Warszawie, a część naukowa w PAN Archiwum w Warszawie. Wśród materiałów biograficznych szczególnie cenne są: świadectwo dojrzałości z 1922 roku, rękopis pracy magisterskiej dotyczącej Jaćwingów z 1927 roku czy kenkarta z odciskiem linii papilarnych. Z zakresu materiałów działalności na uwagę zasługują: opracowana przez druha „Kamyka” ankieta adresowana do byłych żołnierzy batalionu „Zośka”, maszynopisy prac Zośka i Parasol i Andrzej Małkowski, fotografia z wykładu na Uniwersytecie Łódzkim.

Scenarzystki (Joanna Arvaniti, Katarzyna Słojkowska) chciałyby zadedykować wystawę zmarłej tragicznie ponad dwa lata temu i pośmiertnie awansowanej do stopnia harcmistrzyni druhnie i archiwistce Annie Grzebieluch, która w 2010 roku zajmowała się pozyskiwaniem materiałów Aleksandra Kamińskiego dla PAN Archiwum oraz wstępnie je uporządkowała i opracowała.

Serdeczne podziękowania składamy pani Marii Kaliszczuk-Donaj z Agencji Wydawniczo-Poligraficznej AMALKER, która przygotowała ciekawy projekt plastyczny wystawy.

Katarzyna Słojkowska


Katalog z wystawy:  

pdf pobierz   Część I

pdf pobierz   Część II

 

Plansze z wystawy w pliku PDF

pdf pobierz   W służbie harcerstwa i nauki

pdf pobierz   Na słowie harcerza polegaj

pdf pobierz   Harcerz służy wiernie Ojczyźnie

pdf pobierz   Harcerz jest pożyteczny

pdf pobierz   Harcerz w kazdym widzi bliźniego

pdf pobierz   Harcerz postępuje po rycersku

pdf pobierz   Harcerz miłuje przyrodę

pdf pobierz   Harcerz jest karny

pdf pobierz   Harcerz jest zawsze pogodny

pdf pobierz   Harcerz jest oszczędny

pdf pobierz   Harcerz jest czysty w myśli

pdf pobierz   Aleksander Kamiński. Dzieciństwo i młodość

pdf pobierz   Aleksander Kamiński. Wiek męski

pdf pobierz   Aleksander Kamiński. Urodzony wychowawca

pdf pobierz   Aleksander Kamiński. Historia i wychowanie

© 2017 e-graficy.pl