Jubileusz 50-lecia istnienia Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach

Jubileusz 50-lecia istnienia Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach

W 2024 roku Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie Oddział w Katowicach obchodzi 50 lat swojego istnienia. Utworzony został 31 stycznia 1974 roku w Zabrzu. Jednak w praktyce o rozpoczęciu działalności placówki można mówić od dnia 1 kwietnia, kiedy to został przyjęty pierwszy pracownik. Siedziba w latach 1974-1982 mieściła się w Zabrzu, a następnie do 2012 roku w Wodzisławiu Śląskim. W latach 2012-2021 Oddział był zlokalizowany w Katowicach, w budynkach Archiwum Państwowego. Następnie przez krótki czas miał tymczasową siedzibę w innym miejscu w Katowicach, aby następnie w 2022 roku przeprowadzić się ponownie do Zabrza, gdzie placówka znajduje się w budynkach należących do Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska PAN.

Do głównych zadań PAN Archiwum w Warszawie należy gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie oraz upowszechnianie materiałów archiwalnych. Archiwum gromadzi w swoich zbiorach dokumentację wytworzoną przez władze, jednostki organizacyjne oraz placówki naukowe PAN. Drugą ważną częścią zbiorów jest dokumentacja pochodzenia prywatnego, czyli spuścizny po uczonych polskich niemal z wszystkich dziedzin nauki. W Oddziale zgromadzono wiele cennych nabytków, do których można zaliczyć materiały Jerzego Rabsztyna, zajmującego się górnictwem, historyka sztuki docenta Mariana Rehorowskiego oraz historyków profesorów Franciszka Hawranka i Józefa Chlebowczyka. Jedną z najcenniejszych spuścizn w zasobie są materiały Ludwika Musioła, śląskiego historyka i archiwisty, jednego z najwybitniejszych badaczy tematyki śląskiej w XX wieku. W zbiorach znajduje się jego autorstwa około 90 monografii śląskich miast, wsi i parafii. W ostatnich latach pozyskano między innymi materiały profesorów Kornela Gibińskiego, Daniela Józefa Bema, Andrzeja Burghardta oraz fragmenty spuścizn profesorów Henryka Kocója i Henryka Mikołaja Góreckiego.

Oddział prowadzi ożywioną działalność we wszystkich obszarach funkcjonowania: opracowania zasobu; kształtowania narastającego zasobu i nadzoru archiwalnego nad instytucjami PAN; udostępniania; popularyzacji zasobu oraz współpracy naukowej. Najlepszym sposobem na promocję zasobu Oddziału było organizowanie wystaw, które eksponowane były zarówno w siedzibie Oddziału, jak również w instytucjach współpracujących z Archiwum (między innymi od 21 września do 23 października 2015 roku wystawa  „Pawłowice w zasobie Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach” była eksponowana w Gminnej Bibliotece Publicznej w Pawłowicach, a w dniach od 1 września do 30 listopada 2016 roku w siedzibie Oddziału w Katowicach prezentowana była wystawa „Wojenne losy naukowców na podstawie materiałów zgromadzonych w Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziale w Katowicach”. Scenariusze wystaw przygotował dr Mateusz Sobeczko). Zasób i działalność Oddziału promowana była również za pomocą artykułów naukowych oraz popularnonaukowych (dla przykładu: M. Sobeczko., Sposoby spędzania wolnego czasu przez naukowców na podstawie zasobu Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach, „Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk” 2016, nr 57, s. 158-172). Wszystkie podejmowane działania zmierzały do popularyzacji historii nauki, biografii uczonych oraz dziejów Górnego Śląska.

Mateusz Sobeczko

Przygotowano na podstawie: M. Sobeczko, Zarys historii Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach, „Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk” 2013, nr 54, s. 159-172 oraz zasobu Oddziału.

Opis zdjęć:

Dr Mateusz Sobeczko, pracownik Oddziału w Katowicach od 2012 roku.

Magazyn archiwalny Oddziału w Katowicach na terenie Zabrza.

Wystawa „Kobiety w nauce” na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w 2013 roku.

Zasób Oddziału w Katowicach.

Stoisko Oddziału w Katowicach w trakcie I Katowickiego Pikniku Archiwalnego w 2015 roku.

Wystawa „Pawłowice w zasobie Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach” w Gminnej Bibliotece Publicznej w Pawłowicach w 2015 roku.

Oryginalna, historyczna tabliczka z poprzednią nazwą Archiwum