Czcionka: A- A A+

Historia

Archiwum Polskiej Akademii Nauk powstało na mocy Uchwały nr 167/53 Sekretariatu Naukowego PAN z 1 grudnia 1953 roku. W 1954 roku powstał Oddział Archiwum PAN w Krakowie, w 1956 — Oddział Archiwum PAN w Poznaniu. W 1974 roku został utworzony Oddział Archiwum PAN w Katowicach z siedzibą w Zabrzu. Od 1982 roku jego siedziba znajduje się w Wodzisławiu Śląskim. Zadania Archiwum PAN sprecyzowane zostały w Statucie, nadanym przez Sekretariat Naukowy Polskiej Akademii Nauk w 1962 roku. Archiwum PAN stało się naukową placówką pomocniczą. W latach 1962–1977 podlegało Prezydium PAN, w okresie 1977–1997 należało do placówek Wydziału I Nauk Społecznych PAN. Nowe regulacje prawne, oparte na Ustawie o PAN z 1997 roku, sytuują Archiwum PAN przy Prezesie Polskiej Akademii Nauk, który wykonuje swoje zwierzchnictwo poprzez Wydział I. W maju 2002 roku Oddział Archiwum PAN w Krakowie usamodzielnił się. Przy Archiwum PAN pozostały nadal dwa oddziały.

Cele i zadania Archiwum PAN

Archiwum PAN w Warszawie wraz z oddziałami jest wiodącą placówką archiwalną Polskiej Akademii Nauk, posiadającą zasób historyczny, gromadzącą i przechowującą materiały archiwalne jednostek organizacyjnych PAN, posiadającą prawo gromadzenia spuścizn uczonych, dokumentacji towarzystw i instytucji naukowych w formie daru, depozytu i zakupu.

Zasób Archiwum PAN

Zasób Archiwum PAN jest podzielony na trzy działy. Dział I obejmuje akta instytucji naukowych, redakcji i komitetów. Najważniejsze z nich to zespoły instytucji, które działały przed powstaniem Polskiej Akademii Nauk i przekazały jej swoją dokumentację: Towarzystwo Naukowe Warszawskie (1907–1952), Kasa im. Józefa Mianowskiego (1881–1951), Polskie Towarzystwo Historyczne (1886–1939, 1947–1968), Kongresy Nauki Polskiej I–III (1951–1986). Dział II obejmuje dokumenty wytworzone przez Polską Akademię Nauk — jej władze, jednostki organizacyjne, placówki naukowe oraz towarzystwa naukowe dotowane przez PAN do 1983 roku. Dział III obejmuje spuścizny uczonych polskich. Są to materiały pochodzenia prywatnego. Archiwum Polskiej Akademii Nauk gromadzi również fotografie i medale, posiada też różne kolekcje, jak kolekcja dokumentów do dziejów Uniwersytetu Wileńskiego czy zbiór nekrologów uczonych polskich, a także mikrofilmy i fotokopie. Archiwum ma także bibliotekę.

Opracowanie zbiorów

Zbiory pochodzenia kancelaryjnego

1 stycznia 1962 roku Zarządzenie Sekretariatu Naukowego Polskiej Akademii Nauk wprowadziło w kancelariach jednostek organizacyjnych system bezdziennikowy, oparty na jednolitym wykazie akt w systemie dziesiętnym. Wydano Zbiór przepisów o postępowaniu z dokumentacją aktową w PAN (1963, 1979), opracowano przykładowy rzeczowy wykaz akt (1988, 1998). Zbiory opracowywane są zgodnie z normami stosowanymi w polskiej służbie archiwalnej.

Zbiory pochodzenia prywatnego (spuścizny)

Archiwum Polskiej Akademii Nauk wypracowało własne metody opracowywania spuścizn, które zaakceptowane zostały również w innych polskich archiwach. Wydano Wytyczne opracowania archiwalnego spuścizn rękopiśmiennych. Projekt, Warszawa 1959; Wytyczne opracowania spuścizn archiwalnych po uczonych, Warszawa 1990. Wytyczne… są znaczącym wkładem Archiwum PAN do archiwistyki polskiej. Medale i fotografie opracowywane są zgodnie ze stosowanymi normami.

Pomoce archiwalne

Centralny Inwentarz Materiałów Źródłowych do Dziejów Nauki i Techniki Polskiej (opracowywany od 1970 r.); spisy zdawczo-odbiorcze (głównie zespoły otwarte pochodzenia kancelaryjnego); inwentarze poszczególnych zespołów; „Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk”, który publikuje inwentarze zespołów; Przewodnik po zasobie Archiwum PAN (1965, 1978, 1999); baza SEZAM.

Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie

ul. Nowy Świat 72 

00-330 Warszawa

kwerenda@archiwum.pan.pl

tel./fax +48 22 657 27 88

tel. +48 22 657 28 92

Pracownia Naukowa

czynna od poniedziałku do piątku 

od 9.00 do 15.30

fb