Wystawa z okazji 250. rocznicy urodzin Samuela Bogumiła Lindego

Samuel Bogumił Linde (1771-1847) z pochodzenia Szwed, językowo Niemiec, z wyboru Polak, sercem Słowianin

Wystawa , oparta na zbiorach PAN Archiwum w Warszawie, została przygotowana z okazji 250. rocznicy urodzin tego zasłużonego torunianina, honorowego obywatela Torunia od 1844 roku, leksykografa, językoznawcy, pedagoga, bibliografa, dyrektora Liceum Warszawskiego i Biblioteki Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego, członka czynnego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, autora sześciotomowego . Ekspozycja składa się z pięciu plansz. Wstępną tablicę zdobi portret Samuela Bogumiła Lindego autorstwa Pauliny Kopestyńskiej. Kolejna plansza opowiada o życiu i rodzinie uczonego. Linde miał dwanaścioro dzieci. Były one bardzo słabego zdrowia, a wieku dojrzałego doczekały tylko cztery córki bohatera ekspozycji. Uwagę zwraca tu doskonale zachowany ozdobny dyplom członka honorowego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych jednej z córek uczonego Ludwiki Góreckiej z 1896 roku. Trzecia plansza, również rodzinna, przedstawia korespondencję dzieci Lindego z ojcem oraz dzieci między sobą. Listy, często w formie wierszyków z okazji różnych świąt czy urodzin taty, pełne serdecznych słów, obietnic i deklaracji grzeczności, zapisane dziecięcym charakterem pisma na pożółkłych, zniszczonych, wymagających natychmiastowej konserwacji kartkach, poruszają serca czytelników. Jedyny w naszym zasobie list Lindego do dzieci kończy się słowami: „Wasz ojciec zawsze Was kochający, Bogu i dobrym ludziom polecający”. Na planszy tej umieszczono najstarszą fotografię ze zbiorów PAN Archiwum w Warszawie ― reprodukcję dagerotypu sprzed 1860 roku prezentującą członków rodziny Lindego: córkę Annę Brandt, jej męża Ksawerego oraz dzieci Emilię, Wandę i Władysława. Następna plansza poświęcona jest działalności uczonego na polu oświatowym (Liceum Warszawskie), naukowym (porównawczy słownik rosyjsko-polski mający na celu zrównanie języków słowiańskich, który na szczęście nigdy nie został ukończony) i religijnym (Warszawski Zbór Ewangelicko-Augsburski, Jeneralny Konsystorz Ewangelicko-Augsburski). Warto przyjrzeć się dyplomowi z 1811 roku () przyznanemu przez Szkoły Warszawskie Księży Pijarów uczniowi 3. klasy Stanisławowi Kotowskiemu „dla wiekopomnej nagrody za osobliwszą pilność i postępek w religii, moralności, obyczajach i nauce” z podpisami m.in. Stanisława Staszica, Juliana Ursyn Niemcewicza i Samuela Bogumiła Lindego. Ostatnia plansza, oprócz zdjęć pomników i medali ze zbiorów APAN, prezentuje dokumenty dotyczące dwóch ważnych nagród. Pierwsza to nagroda imienia Samuela Bogumiła Lindego przyznawana co trzy lata przez Akademię Umiejętności w Krakowie w wysokości około 650 rubli za wybitne prace językoznawcze, ufundowana przez Ludwikę z Lindów Górecką, druga to wręczana od 1996 roku Nagroda Miast Partnerskich Torunia i Getyngi imienia Samuela Bogumiła Lindego, którą otrzymują ludzie słowa, przyczyniający się swoją twórczością do znoszenia barier między narodami. Wśród jej laureatów są m.in.: Wisława Szymborska, Herta Müller, Olga Tokarczuk, Günter Grass, Szczepan Twardoch, Christoph Hein, Dorota Masłowska, Dea Loher.

Joanna Arvaniti

scenariusz: Joanna Arvaniti - PAN Archiwum w Warszwie, Katarzyna Słojkowska - PAN Archiwum w Warszawie

rysunek: Paulina Kopestyńska

projekt graficzny:Maria Kaliszczuk-Donaj AMALKER Sp. z o.o.