Czcionka: A- A A+

Kolekcja fotograficzna Anny Dunin-Wąsowicz

 

             W zasobie PAN Archiwum w Warszawie znajduje się bezcenna kolekcja fotograficzna. Autorką zbioru jest Anna Dunin-Wąsowicz z d. Załęska (1896–1980), a głównym tematem zdjęć są jej dzieci i sandomierski majątek jej rodziców w Wyszmontowie.

             Kolekcję tworzą szklane negatywy i błony fotograficzne z lat ok. 1915–1939, przechowywane w oryginalnych opakowaniach takich jak „Agfa Chromo-Isolar Platten”, „Münchener Kraco-Platte”, „Ero Gradiomolla (Portretowa)”, „Alfa Bydgoszcz” oraz obwolutach zakładów fotograficznych jak warszawska „Fototechnika”. Na niektórych autorka wykonała odręczne adnotacje informujące o zawartości, innym razem umieszczała zapiski w środku na drobnych fragmentach papieru. W większości przypadków fotografie są nieopisane i dość mocno przemieszane w opakowaniach. Kolekcja przetrwała zawieruchę wojenną w Warszawie, w częściowo wypalonym mieszkaniu na ulicy Kredytowej, nie ruszona przez szabrowników.

             Anna Dunin-Wąsowicz z d. Załęska urodziła się w 1896 roku w sandomierskim majątku Bugaj. W 1918 roku w pociągu pancernym nr I podczas obrony Lwowa poznała swojego przyszłego męża Stanisława Dunin-Wąsowicza. Następnie oboje ukończyli studia na Uniwersytecie Jagiellońskim – ona rolnictwo, on medycynę. Po ślubie w 1922 roku mieszkali kolejno w Lesznie Wielkopolskim, Poznaniu oraz w Warszawie.  Mieli 4 córki – Teresę (ur. 1926 w Poznaniu), Aleksandrę (ur. 1932 w Poznaniu), Annę (ur. 1934 w Warszawie) i Małgorzatę (ur. 1940 w Warszawie).

            Dzieci były najważniejszym tematem twórczości fotograficznej Anny Dunin-Wąsowicz. Matka uwieczniała je w trakcie odpoczynku i zabawy we wnętrzach dworu lub w scenerii dworskiego otoczenia, najczęściej ogrodu. Zdjęcia są doskonałym źródłem ikonograficznym, obrazującym ówczesne dziecięce zabawki i ubiór. Ale także znakomicie dokumentują wygląd i życie ziemiańskiego dworu, który przestał istnieć po 2. wojnie światowej.

            Kolejnym tematem zdjęć jest Sandomierszczyzna – najbliższe otoczenie dworu, wsie, miasteczka. Na kilku szklanych negatywach można zobaczyć samoloty Lublin z biało-czerwoną szachownicą i świerszczem, będącym godłem 13 Eskadry Towarzyszącej z Warszawy-Okęcia (pododdział lotnictwa Wojska Polskiego istniejący w latach 1934–1939). Czyżby wylądowały na ziemi należącej do majątku w Wyszmontowie, który obejmował 900 mórg? Na zdjęciach widać jak członkowie załogi rozmawiają z innymi wojskowymi, a także cywilami w tym kobietami. Inne fotografie przedstawiają żołnierzy 1. Brygady Legionów Polskich, którzy w czerwcu 1915 roku pod dowództwem Józefa Piłsudskiego doszli do sąsiadującego z Wyszmontowem Ożarowa, pod którym stoczyli potyczkę z rosyjskimi oddziałami. Są to najstarsze negatywy w kolekcji Anny Dunin-Wąsowicz.

            Inne fotografie dokumentują wyjazdy wakacyjne w tym na Polesie, w Tatry, do Bułgarii.

            Kilka zdjęć to autoportrety autorki.

            Kolekcja po zabezpieczeniu liczy 1 m.b. materiałów fotograficznych.

Katarzyna Słojkowska

Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie

ul. Nowy Świat 72 

00-330 Warszawa

kwerenda@archiwum.pan.pl

tel./fax +48 22 657 27 88

tel. +48 22 657 28 92

Pracownia Naukowa

czynna od poniedziałku do piątku 

od 9.00 do 15.30

fb