Urodziny Jana Reychmana - historyka, lingwisty i orientalisty

19 lutego 2010 r. mija stuletnia rocznica urodzin wybitnego polskiego historyka, lingwisty, orientalisty, turkologa, hungarologa i armenologa Jana Reychmana, którego spuścizna przechowywana jest w zasobie naszego Archiwum.

Jan Reychman urodził się w 19 lutego 1910 r. w Warszawie. Jako nastolatek wyjechał wraz z rodzicami do Rio de Janeiro, gdzie jego ojciec był kierownikiem polskiego konsulatu. Spędził tam 3 lata uzyskując biegłą znajomość języków portugalskiego i hiszpańskiego. Po powrocie z Brazylii zamieszkał z matką w Zakopanem i z tego okresu pozostała mu na całe życie miłość do Tatr i Podhala. Studiował na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, oraz równolegle w Studium Orientalistycznym UW i w Instytucie Wschodnim. Po studiach rozpoczął badania etnograficzne na Podhalu. Na początku wojny, w 1940 r. przedostał się na Węgry, gdzie został zatrzymany i osadzony początkowo w obozie w Dunamocs, a następnie w Budapeszcie. Czas przymusowego pobytu wykorzystał na naukę języka węgierskiego. Po zakończeniu wojny i powrocie do kraju objął kierownictwo Katedry Turkologii i Iranistyki UW i został współorganizatorem pierwszej w Polsce Katedry Filologii Węgierskiej UW. Był aktywnym członkiem licznych towarzystw naukowych, pozostawił po sobie ponad 1000 prac z dziedziny orientalistyki, hungarystyki, turkologii, językoznawstwa i historii. Zmarł 11 stycznia 1975 r.

W Archiwum PAN spuścizna profesora Reychmana przechowywana jest pod sygnaturą III – 168. Materiały zostały uporządkowane przez Hannę Szymczyk, a pełną informację o zawartości spuścizny można znaleźć w „Biuletynie A PAN”, 1997, nr 38, s. 14 – 113.

Poniżej najciekawsze fragmenty tej spuźcizny:

Świadectwo szkolne11 letniego J. Reychmana, dołączone do podania wystosowanego do Ministerstwa Sprawiedliwości w celu ustanowienia go tłumaczem przysięgłym z języka portugalskiego, Rio de Janeiro [?]1921. III – 168, j.a. 178

Studenckie czasopismo satyryczne, kolportowane wśród znajomych, Kraków 1932. III – 168, j.a. 124

Szkic planu parafii podhalańskiej w XVI w., skala 1 :200 000, autorstwa J. Reychmana, b.d. III – 168, j.a. 124

Fotografia gazdy z Orawy, 1930. III – 168, j.a. 16

Fotografia dworskiego budynku w Słanicy na Orawie, b.d. III – 168, j.a. 16

Zebranie założycielskie Towarzystwa Przyjaciół Słowaków im. Ludowita Sztura. Wystąpienie J. Reychmana, Warszawa 1936. III – 168, j.a. 196

Artykuł o legendzie Janosika, Zakopane 1940. III – 168, j.a. 16

Miesięczne sprawozdanie kierownika Jana Reychmana z działalności Świetlicy Polskiej YMCA, zorganizowanej w obozie dla uchodźców w Dunamocs, na Węgrzech, 1942. III – 168, j.a. 197

Przygotowanie inscenizacji sztuki S. Przybyszewskiej „Śnieg” w obozie dla uchodźców w Dunamocs, na Węgrzech. H. Łuczyńska i J. Reychman, 1942 [?]. III – 168, j.a. 197

Fotografie meczetów, wykonane przez J. Reychmana, na potrzeby jego artykułu, 1956 [?]. III – 168, j.a. 86

Notatki z międzynarodowej konferencji poświęconej sztuce tureckiej, Ankara, Stambuł, 1967. III – 168, j.a. 168